Obecni uczniowie, przedstawiciele generacji Z, urodzili się już w erze cyfrowej. Na co dzień obcują z nowymi technologiami i jest to dla nich naturalnym elementem rzeczywistości. Mimo to szkoła – miejsce, w którym spędzają większą część swojego życia – nie zawsze nadąża za rozwojem technologicznym. Edukacja w erze cyfrowej wciąż budzi wiele pytań.
Spis treści
- Era cyfrowa
- Dlaczego warto wykorzystywać nowe technologie w edukacji?
- Kompetencje cyfrowe
- Wyzwania związane z edukacją w erze cyfrowej
- Jak wykorzystać nowe technologie w edukacji?
Era cyfrowa
Definicja ery cyfrowej ciągle się kształtuje, ale na potrzeby tego artykułu przyjmiemy, że jest to okres historyczny, w którym technologia cyfrowa stała się powszechna. Stanowi ważny element ludzkiej codzienności i jest wykorzystywana w przeróżnych celach – od pracy, przez rozrywkę, po edukację.
No właśnie, edukację. Nauka w erze cyfrowej może przejawiać się na wiele sposobów. Niestety, o ile korzystanie z internetowych źródeł naukowych jest oczywistością, tak wprowadzenie digitalu do szkół wciąż wywołuje pewne pytania i wiąże się z wyzwaniami. To zła wiadomość, ale dobra jest taka, że już mało który nauczyciel nie zdaje sobie sprawy z zalet wykorzystania nowych technologii w nauczaniu. Zainteresowanie tym tematem rośnie.
Dlaczego warto wykorzystywać nowe technologie w edukacji?
Pierwszą odpowiedzią na to pytanie, która nasuwa się na myśl, jest podniesienie atrakcyjności lekcji. Nauka z wykorzystaniem nowych technologii jest bardziej urozmaicona i ciekawsza. Takie lekcje lepiej zapadają w pamięć, a także aktywizują uczniów. To natomiast zwiększa ich zaangażowanie. Niemniej, rozchodzi się nie tylko o atrakcyjność i wynikające z niej korzyści.
Lekcje z zastosowaniem nowych technologii aktywizują obie półkule mózgowe. Dzięki stymulowaniu obu obszarów (lewej półkuli odpowiedzialnej za myślenie analityczne oraz prawej odpowiedzialnej za myślenie abstrakcyjne) podnosi się efektywność nauki. Uczeń lepiej zapamiętuje informacje i „koduje” je w mózgu, łącząc obrazy i skojarzenia z konkretną, często trudną w przyswojeniu wiedzą. To, co jeszcze do niedawna wymagało źle kojarzącego się wkuwania, tj. nauczenia się czegoś na pamięć, dzięki nowoczesnym rozwiązaniom może stać się dużo łatwiejsze w przyswajaniu.
Dlaczego zatem technologie cyfrowe wciąż są w szkole rzadko wykorzystywane lub w nieznacznym stopniu?
Kompetencje cyfrowe
Wyzwań związanych z nauką w erze cyfrowej jest wiele i przeczytasz o nich w następnych akapitach. Na początek warto jednak zastanowić się nad zupełną podstawą, czyli na kompetencjach cyfrowych pedagogów. Bez ich rozwinięcia niemożliwe jest wykorzystanie nowoczesnych technologii w nauce, bo wszystko zaczyna się od tego – wiedzy, co i w jaki sposób można użyć. Dopiero potem pojawia się potrzeba posiadania określonych narzędzi, co oczywiście też jest dużym problemem i wpływa na kondycję szkolnictwa.
Szczególnie ostatnie miesiące, związane z koniecznością kształcenia zdalnego, pokazały, że wielu nauczycieli nie posiada kompetencji cyfrowych lub są one na niskim poziomie. Zdobywanie ich powinno być dla pedagoga naturalne, niewymuszone specyficzną sytuacją. Wiąże się to jednak z kolejnym problemem: jak można takie kompetencje zdobyć?
Idealną sytuacją byłoby, gdyby to placówka zadbała o rozwój kompetencji cyfrowych zatrudnionych pedagogów. Jednak, jeśli jest to z jakiegoś powodu niemożliwe, każdy pedagog może skorzystać z darmowych szkoleń dla nauczycieli w Fundacji Orange. Są to wydarzenia organizowane przez specjalistów w określonej dziedzinie, często cykliczne. Rozwojowi kompetencji cyfrowych poświęcono m.in. projekt „Lekcja:Enter”, który obejmuje aż 75 tys., nauczycieli w Polsce. Właśnie takie wydarzenia warto mieć na oku.
Wyzwania związane z edukacją w erze cyfrowej
Niestety, chociaż brak kompetencji cyfrowych jest punktem wyjścia, to problem nauki w erze cyfrowej, jest dużo bardziej złożony. Nauczyciele zmagają się z wieloma wyzwaniami i, co szczególnie trudne, jedynie nad częścią mają jakąkolwiek kontrolę. Najczęściej występujące problemy to:
- brak w szkołach narzędzi/urządzeń do pracy z nowoczesnymi technologiami i rozwijania kompetencji w tym zakresie;
- nieposiadanie przez ucznia urządzeń do nauki z wykorzystaniem technologii cyfrowych;
- brak dostępu do internetu (zarówno w przypadku uczniów, jak i pedagogów);
- przestarzała, niedostosowana do nowych potrzeb metodyka;
- brak motywacji i wsparcia ze strony szkół;
- niewielka pomoc systemu szkolnictwa w cyfryzacji szkół;
- trudności związane ze zmianą kultury uczenia się.
Każdy z tych problemów wymaga opracowania osobnych rozwiązań, co niestety wymaga dużo czasu. Jednocześnie technologia ciągle się rozwija i to w bardzo szybkim tempie. Co można zrobić już teraz? Poza dokształcaniem się w duchu lifelong learning można skorzystać z którychś niżej wymienionych rozwiązań.
Jak wykorzystać nowe technologie w edukacji?
Nie trzeba dysponować dedykowaną platformą edukacyjną, aby wykorzystać zdobycze technologii w codziennej edukacji. Warto rozważyć użycie takich pomocy jak:
- portale społecznościowe / edukacyjne;
- aplikacje edukacyjne;
- gry;
- quizy online;
- webquesty;
- darmowe narzędzia do pracy online i współdzielenia plików (np. Dysk Google).
Należy także pamiętać, że samo użycie technologii czy posiadania odpowiednich narzędzi nie oznacza jeszcze sukcesu. Jak zawsze, wiele zależy od nauczyciela. Wykorzystanie każdego narzędzia powinno mieć swój cel edukacyjny i być przemyślane.
